प्रधानमन्त्री प्रचण्डको भारत भ्रमण – दुई छिमेकीलाई सदियौं पुरानो विशेष सम्बन्ध पुन: प्रगाढ गर्ने अवसर

काठमाडौं, जेठ २२
भारत र नेपालका नेताहरूको एकअर्काका देशहरूमा हुने द्विपक्षीय भ्रमणहरू सधैं महत्त्वपूर्ण घटनाहरू हुन्, जसलाई दुवै पक्षले गम्भीरताका साथ लिएका छन्। दुई देशबीचको सम्बन्धहरू सभ्यतापूर्ण छन् र उनीहरूबीचको खुला सीमांकन गर्ने सीमाहरू र तिनीहरूका जनताबीचको आत्मीयतासँग जोडिएको छ।

भारतीय समकक्षी नरेन्द्र मोदीको निमन्त्रणामा नेपालका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले जेठ १७ गते चारदिने औपचारिक भ्रमणका लागि भारत आइपुग्दा उनको त्यो गम्भीरता र न्यानोपनको सन्देश दिएको थियो।

मुख्य सचिव, अन्य सचिवहरूबाहेक आफ्नो मन्त्रिपरिषद्का पाँचजना मन्त्रीहरू सम्मिलित चार दर्जन बलियो आधिकारिक प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व गर्दै भारत पुगेका प्रचण्डलाई सम्बन्धको दायरा पनि रहेको छ। जुन ३ मा प्रचण्ड आफ्नो चलिरहेको भ्रमणबाट काठमाडौं फर्कने बेलासम्ममा उनले भारतका अधिकांश शीर्ष नेतृत्वलाई भेटेर धेरै महत्त्वपूर्ण सम्झौतामा हस्ताक्षर गरिसकेका थिए।

नेपाली राजनीतिको योजनामा नयाँ दिल्लीको सफल भ्रमण र भारतीय नेतृत्वसँगको सौहार्दताले नेपाली नेताहरूलाई सहजता प्रदान गर्ने गरेको छ। गत डिसेम्बरमा पदभार ग्रहण गरेपछि प्रचण्डको पहिलो विदेश भ्रमण नयाँदिल्ली भ्रमण गर्ने भने पनि केही पटक भने स्थगित भएको थियो।

प्रधानमन्त्री हुँदा प्रचण्डले पहिले चीन जाने बताए पनि अहिले बेल्ट एन्ड रोड इनिसिएटिभ (बिआरआई) ले छिमेकी देश श्रीलंका र पाकिस्तानको समस्याका खबरदारीका कारण नेपाललाई झस्किएको छ र त्यसको भयका करण पनि उनले भारत भ्रमण रोजेका हुन्।

विगत केही महिनामा प्रचण्डको भारत भ्रमण स्थगित हुनुको मुख्य कारण उनको सरकारले नेपालमा देखिएको राजनीतिक अस्थिरता भएको बताइएको छ। नेपाली प्रधानमन्त्रीले आफ्नो बगाललाई सँगै राख्ने प्रयासमा विगत पाँच महिनामा आठ पटक मन्त्रीमण्डल विस्तार गर्नु परेको थियो। नेपालमा सँधै अस्थिर राजनीतिक स्थानको अर्थ पनि डिसेम्बर २०२२ मा सत्तामा आएको सत्तारूढ गठबन्धनमा लगातार दुईवटा परिवर्तनहरू भएका छन् र धेरै भ्रष्टाचार काण्डहरू पनि बाहिर आएका छन्।

नेपाली कांग्रेसलाई छाडेर पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग मिलेर प्रचण्ड डिसेम्बरमा नाटकीय गठबन्धनमा सत्तामा आएका थिए। ओली नेतृत्वको नेकपा एमालेले नेपालमा राजतन्त्रको अन्त्य पछि तेस्रो पटक प्रधानमन्त्री बन्न मद्दत गरेको छ। तर, राष्ट्रपति पदको उम्मेदवारीमा असहमति भएपछि फेब्रुअरीमा वाम गठबन्धन फुटेको थियो। त्यसपछि नेपाली कांग्रेसका रामचन्द्र पौडेल र प्रचण्डको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी माओवादी केन्द्रको समर्थनमा अध्यक्षमा निर्वाचित भएका थिए।

प्रचण्डको टोलीमा परराष्ट्रमन्त्री नारायणप्रकाश साउद, अर्थमन्त्री प्रकाशशरण महत, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री शक्ति बस्नेत, भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री प्रकाश ज्वाला सहभागी रहेको परराष्ट्र मन्त्रालयले जनाएको छ। उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री रमेश रिजालले… आफ्नो भ्रमणको एजेण्डाको कुरा गर्दा प्रचण्ड नेपाल आउने साँझ नेपाली दूतावासले आफ्नो प्रतिनिधिमण्डलको सम्मानमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा सहभागी हुने कार्यक्रम थियो।

त्यसको भोलिपल्ट, जुन १ गते नयाँ दिल्लीमा प्रधानमन्त्री दाहाल र उनका भारतीय समकक्षीबीच प्रतिनिधिमण्डलस्तरीय वार्तापछि विभिन्न सम्झौता, समझदारी र समारोहको रेखाङ्कन गरिएको थियो। प्रतिनिधिमण्डलस्तरीय वार्ताअघि नेपालका प्रधानमन्त्रीसँग राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार (एनएसए) अजित डोभाल, विदेश सचिव विनय मोहन कावात्रालगायत केही भारतीय मन्त्री र अधिकारीले भेट गर्ने कार्यक्रम थियो।

प्रधानमन्त्री दाहालले भारतीय राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मु र उपराष्ट्रपति जगदीप धनखरसँग शिष्टाचार भेट गर्ने भारतीय विदेश मन्त्रालयले जनाएको छ। उनले नयाँ दिल्लीमा नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ (एफएनसीसीआई) र भारतीय उद्योग परिसंघ (सीआईआई) को संयुक्त आयोजनामा हुने नेपाल–भारत व्यापार शिखर सम्मेलनलाई पनि सम्बोधन गर्ने मन्त्रालयले जनाएको छ । विदेश मन्त्रालयबाट जारी विज्ञप्तिमा थप भनिएको छ, ‘आधिकारिक संलग्नताका अतिरिक्त, प्रधानमन्त्री दाहालले आफ्नो भ्रमणको एक भागको रूपमा उज्जैन र इन्दोर (भारतीय राज्य मध्य प्रदेश) को पनि भ्रमण गर्नेछन्।’

भारत जानुअघि प्रचण्डले नेपालका पूर्वप्रधानमन्त्री, परराष्ट्रमन्त्री र विभिन्न राजनीतिक दलका नेताहरूसँग भेट गरी आगामी भ्रमणका विषयमा छलफल गरेको उनका सहयोगीहरूले बताएका छन्। भारत भ्रमणले द्विपक्षीय सम्बन्ध सुधारका लागि नयाँ अवसर प्रदान गरेको प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र मोदीले बताएका छन्।